คุณรู้จักภูมิแพ้ ดีแค่ไหน

ปรับปรุงล่าสุด : 4 มกราคม 2567

ภูมิแพ้ เป็นกลุ่มของโรคหรืออาการ ที่เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายซึ่งเป็นระบบกลไกที่มีหน้าที่ป้องกันร่างกายจากสิ่งแปลกปลอมภายนอก เช่น เชื้อโรคต่าง ๆ สารเคมี ฝุ่น พืช ละอองเกสร ขนสัตว์ เป็นต้น มีปฏิกิริยาตอบสนองต่อสิ่งเหล่านี้มากกว่าปกติ หรือไวเกินกว่าปกติ ทำให้เกิดอาการแพ้ขึ้น ซึ่งคนปกติทั่วไปจะไม่มีอาการตอบสนองไวจากสิ่งดังกล่าว

โดยมากคนที่เป็นโรคภูมิแพ้มักมีแนวโน้มที่จะเกิดการตอบสนองไวกว่าปกติต่อสิ่งกระตุ้น ที่ไม่ใช่สารก่อภูมิแพ้ได้เช่น ความเย็น ความร้อน ความกดอากาศต่ำ หรือฝน ความชื้น ซึ่งภาวะนี้อาจอยู่นานเป็นวัน หรือเป็นเดือนก็ได้ และสามารถเกิดอาการได้โดยไม่จำเป็นต้องสัมผัสกับสารก่อภูมิแพ้

ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่า ภูมิแพ้มีลักษณะที่เป็นทั้งโรค และเป็นเพียงอาการ ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้วจะเรียกกันตามระดับความรุนแรงของการตอบสนองของร่างกายเช่น โรคภูมิแพ้ ทางเดินหายใจ หรือ อาการแพ้ฝุ่นละอองและไรฝุ่น

ภูมิแพ้เป็นโรคที่มีความแปลกประหลาดอีกอย่างหนึ่งคือ ลักษณะการแสดงออกของ อาการภูมิแพ้ของแต่ละคนจะไม่เหมือนกัน เช่น บางคนแพ้แล้วคัน บางคนแพ้แล้วคัดจมูก บางคนแพ้แล้วมีผื่นขึ้น ดังนั้นโรคภูมิแพ้ จึงเป็นกลุ่มของโรคที่แสดงอาการได้กับหลายระบบของร่างกาย ซึ่งบางอาการยังไม่พบมากนัก หรือยังไม่มีข้อมูลบ่งชัดว่าอยู่ในกลุ่มของโรคภูมิแพ้

สงสัยกันมากว่า ทำไมตอนเด็ก ๆ ก็ไม่แพ้อะไร ทำไมโตขึ้นมาถึงแพ้ได้ ซึ่งต้องขออธิบายอย่างนี้ว่า การแสดงออกของ อาการภูมิแพ้ หรือ โรคภูมิแพ้นี้ จะเกิดขึ้นเร็ว หรือช้า จะเกิดขึ้นในวัยเด็ก หรือในวัยผู้ใหญ่ ขึ้นอยู่กับยีน หรือพันธุกรรมที่จะแสดงออก โดยมีสิ่งแวดล้อมเป็นปัจจัยกระตุ้น

ภูมิแพ้ มีสาเหตุหลักจากองค์ประกอบ สองอย่างสำคัญคือ กรรมพันธุ์ และสิ่งแวดล้อมพฤติกรรมการใช้ชีวิต

โดยมักมีคำถามที่ถามกันอยู่เสมอ ๆ ว่าถ้าทั้งพ่อและแม่ เป็นภูมิแพ้ ลูกจะมีโอกาสเป็นภูมิแพ้มากน้อยแค่ไหน? โดยจากข้อมูทางสถิติพบว่า

ถ้าพ่อ หรือแม่ คนใดคนหนึ่งเป็นโรคภูมิแพ้ จะทำให้ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ประมาณร้อยละ 30-50
แต่ถ้าทั้งพ่อและแม่เป็นโรคภูมิแพ้ทั้งคู่ จะมีผลให้ลูกมีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้มากขึ้นถึงร้อยละ 50-70
ในขณะที่เด็กที่มาจากครอบครัว ที่ไม่มีประวัติโรคภูมิแพ้เลย มีโอกาสเป็นโรคภูมิแพ้ เพียงร้อยละ 10

และนอกเหนือจากปัจจัยภายในอย่างเรื่องพันธุกรรมแล้ว สิ่งแวดล้อม ยังมีอิทธิพลต่อการเกิดโรคภูมิแพ้ในระยะหลัง ๆ มานี้อย่างเห็นได้ชัด ซึ่งด้วยวิถีการดำรงชีวิตที่เปลี่ยนไป เช่น การใช้ชีวิตในสภาพแวดล้อมที่เต็มไปด้วยมลพิษในปัจจุบันผู้คนในเมืองใหญ่ การจราจรที่คับคั่ง ตึกรามบ้านช่องที่สูงปิดกันการหมุนเวียนถ่ายเทของอากาศบริสุทธิ์ จนเกิดมลภาวะฝุ่นขนาดเล็ก เป็นอีกปัจจัยที่ทำให้เกิดภูมิแพ้ได้

ที่มา:ชีวิตดีดี